سفرنامه آمستردام – قسمت اول

 اما تفاوت چشمگیر این مسیر وجود باغها و مزارع گل است که نشان از ورودمان به پایتخت گل جهان میدهد. همه ما در ایران مزارع گندم و برنج را دیده ایم حالا صدها هکتار زمین را تصور کنید که به جای گندم پوشیده از گلند. گلهای رنگارنگ با تنوع فراوان که بهشت را تداعی میکند. راحتتان کنم انگار تاروپود این کشور را با گل بافته اند!

از ایستگاه مرکزی قطار که پیاده میشویم دیگر عصر شده و ما گرچه در همان نگاه اول یک دل نه صد دل عاشق شهری چنین زنده و زیبا شده ایم  ولی چاره ای نداریم جز اینکه مستقیم راهی هتل شویم تا از شر چمدانها که حالا در آخرین مقصد سفرمان حسابی سنگین شده اند، خلاص گردیم و گشتها را به صبح فردا موکول کنیم…

ساختمان ایستگاه مرکزی قطار

پس از صرف صبحانه از هتل بیرون میزنیم. ازآنجاییکه هلند در شمال غربی اروپا واقع است، هوایی به نسبت سردتر از سایر شهرها دارد. این است که بادگیرهایی که محض احتیاط در چمدان گذاشته بودیم و بارها خودمان را لعن و نفرین میکردیم که چرا در چله تابستان بیخودوبی جهت اینها را با خود آوردیم، به کارمان می آید و ما خوشحال و سرفراز از آینده نگری که کرده ایم…

بسیاری از گردشگرانی که به اروپا سفر میکنند بر این عقیده اند که شهرهای اروپا تا حدود زیادی شبیه همند و همه از یک قاعده کلی پیروی میکنند؛ شهرهایی که دور هسته مرکزی (بافت قدیمی و شاه نشین شهر) دایره وار توسعه یافته اند و کوچه های سنگفرش و قدیمی که از قلب شهر منشعب میشوند حکم شریانهای حیاتی شهر را دارند و عناصری چون کلیسا و موزه و گالری و کافه و فروشگاه و…را در خود جای داده اند.

 با این وجود باید بگویم گرچه شهرهای اروپا در کلیت امر به هم شبیهند ولی در جزییات با هم متفاوتند و هریک شاخصه های خاص خود و دهها جاذبه منحصربفرد دارند که نظیرش را در جایی دیگر نمیتوان یافت. باید اعتراف کنم که با هر سلیقه ای که به این شهر بیایید چیزی برای سرگرمی و تفریح پیدا میکنید. یقینا” هیچ گردشگری از سفر به آمستردام پشیمان نخواهد شد.

 آمستردام در غرب هلند و در جوار دریاچه آمستل بنا گردیده و حدود یک میلیون نفر جمعیت از طیف وسیعی متشکل از صدوپنجاه نوع ملیت دارد.

تاریخچه تأسیس این شهر به قرون دوازدهم و سیزدهم میرسد که کلنگ آن با ساخت کلبه ماهیگیری دو برادر بنا گردید. کلبه ماهیگیران کم کم به دهکده ماهیگیران بدل شد و چون در زمینهای باتلاقی اطراف رود آمستل بنا شده بود آمستلدام نام گرفت.

 دهکده آمستلدام به سرعت توسعه یافت و به شهر آمستلدام (و بعدها به آمستردام) تغییر نام یافت. در قرن 16 و سپس 17 و 18 اوج شکوفایی آن بود و آن دهکده کوچک به شهری خاص با ساختمانهای اعیان نشین در حاشیه کانالهای نیم دایره متحدالمرکز بدل گشته بود که شکوه و زیبایی اش عالمگیر شده بود.

گرچه نام هلند و آمستردام با نام گل گره خورده، ولی نمادهای این سرزمین تنها محدود به گل نمیشود. این شهر به طرز تحسین برانگیزی زیبا و پر از نمادهای سنتی و مدرن است که در طول سفرمان با آنها آشنا میشویم.

گرچه آمستردام نیز مانند بسیاری از شهرهای اروپا پر است از صدها موزه و گالری و بناهای فاخر قدیمی که بازدید از همه آنها به هفته ها زمان نیاز دارد، اما بافت این شهر آنقدر جذاب و دیدنی است که گردشگران ترجیح میدهند وقت خود را کوچه ها و کانالها و میادین این شهر که همچون موزه ای روباز است بگذرانند.

نخستین شاخصه شهر که در نگاه اول هر گردشگری را به وجد می آورد، کانالهای فراوان آب است. آمستردام با کانالهای ریز و درشت و صدها پلی که بر روی آنها بنا گردیده، ونیز ایتالیا را در ذهن هر گردشگری زنده میکند.

 کانالهای آب، پلها و خانه های بلند و باریکی که از دل تاریخ این سرزمین می آیند، نخستین شاخصه چشمگیر آمستردامند.

این کانالها در ابتدا به دلایل اقتصادی و تجاری ساخته شده بودند ولی در حال حاضر به بزرگترین جاذبه آمستردام بدل شده و نام آمستردام را در کنار ونیز و سنپترزبورگ به عنوان شهرهای روی آب شهره عالم کرده اند.

این آبراهها در سرزمینی که پایینتر از سطح دریاست از مردمان هلند سدسازان قهاری ساخته. آنها در طول قرنها یاد گرفته اند که چگونه با شرایط دشوار طبیعت مقابله کنند یا به قول دوستی همیشه به دنبال یافتن شیوه هایی برای خشک نگه داشتن پاهایشان بوده اند.

برای همین هم هلندی ها بهترین مهندسان سد سازی و طراحان آبراه در جهان شناخته میشوند و قرنهاست که دانشگاههای هلند بهترین مهندسان مکانیک و سد سازی را تحویل جهان میدهند.

نمونه بارز این مهندسین پتر کبیر بود که پس از تحصیل در آمستردام با الهام از این شهر، شهر افسانه ای سن پترزبورگ را در روسیه بنا نهاد. این دو شهر نماد چیرگی بشر بر قدرت رام نشدنی طبیعتند.

 اما دومین چیزی که در این شهر به طرز چشمگیری خودنمایی میکند دوچرخه است. آمستردام را شهر دوچرخه ها یا به عبارتی بهشت دوچرخه سواران نامیده اند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید پنجاه در صد حمل و نقل شهری در آمستردام با دوچرخه صورت میگیرد و در این شهر تعداد دوچرخه ها از تعداد خودروها بیشتر است.

دوچرخه ها همه شهر را به تسخیر خود درآورده اند. تقریبا” هیچ جایی را نمیتوان بدون حضور دوچرخه ها یافت. بسیاری از مردم شهرهای مجاور با دوچرخه به آمستردام می آیند. ایستگاههای دوطبقه و حتی سه طبقه با گنجایش ده هزار دوچرخه از دیدنی ترین نقاط شهرند.

مسیرهای ویژه دوچرخه سواری در همه جای شهر به چشم میخورد. حتی در واگنهای قطار هم جایی برای قرار دادن دوچرخه ها درنظر گرفته شده. دولت پا را از اینها نیز فراتر نهاده و برای تشویق مردم به این ورزش مفرح و سالم و پرسود، یک روز را به نام روز ملی دوچرخه سواری در تقویم اعلام کرده.

دوچرخه ها تنها محدود به قشر یا طبقه یا گروه سنی خاصی نمیشوند. فقیر و غنی و پیر و جوان و زن و مرد نمیشناسند.

 در یک روز سرد بارانی شاهد حمل و نقل فرزندان خردسال خانواده ها با  دوچرخه هستیم. والدین جوان، هرکدام کودکی دو سه ساله را در سبد دوچرخه خود گذاشته و در کنار هم رکاب میزنند. کاری که اگر در ایران شاهدش باشیم یا به طرف به دیده حقارت مینگریم یا انگ خساست بر وی میچسبانیم.

هوای پاک، ترافیک سبک، مدیریت اقتصادی و از همه مهمتر تندرستی و نشاط و اندام ورزیده از نتایج فرهنگ دوچرخه سواریست. چیزی که شوربختانه در کشور ما برای نیمی از جمعیت ممنوع است و اکثریت آن نیمه دیگر نیز به دوچرخه چنان با دیده حقارت مینگرند که سوار شدن بر آن را مایه خفت و امری غیر متمدنانه می انگارند.

اما شاخصه دیگری که در هلند به طرز عجیبی چشم نوازی میکند گلها و گیاهان و درختان فراوان آن هستند. به مدد هوای پاک و باران و آب فراوان و ساکنین باسلیقه و هنردوست هلند، حضور گلها همه جا احساس میشود.

فرهنگ گل پروری در خون و استخوان مردم رخنه کرده. گلها توی خیابانها و میادین، روی پلها، توی بالکنهای خانه ها، روی دوچرخه ها، روی میزهای کافه های خیابانی… همه و همه جا حضور دارند.

 هیچ جایی را نمیتوان بدون حضور گلهای اغواگر رنگارنگ دید. حتی سقف گلفروشی های بازارچه گل هم گلپوش است.

هلند که پایتخت گل جهان نامیده میشود، مهمترین صادرکننده گل در جهان است. تخم و پیاز گل که در بسته بندیهای بسیار زیبا و خلاقانه و سمبلیک عرضه میشود، یکی از مهمترین سوغات هلند است.

 درمورد خرید پیاز این گلهای لاله باید بگویم که میتوان با خیال راحت آنها را خریداری کرد و به ایران آورد. ما این پیازها را خریدیم و با خود به ایران آوردیم و کاشتیم. نمیتوانید خوشحالی ما را از دیدن اولین شاخه لاله که در گلدان سبز شده بود تصور کنید. با شکوفا شدن اولین لاله، عطر خوش خاطره های سفرمان همه خانه را پر کرد.